ویگل

روز جمعه 27 اسفند طرح پاکسازی محوطه تاریخی ویگل انجام شد. حدود دو دهه قبل نام شهر زیرزمینی نوش آباد و ویگل بر سر زبانها افتاد. اما این 2 محوطه سرنوشتی جداگانه یافت. نوش آبادی ها به ویژه شهرداری اعتبارات ارزشمندی برای شهر زیرزمینی اختصاص دادند و در معرفی آن به گونه ای کوشیدند که اکنون سالانه دهها و شاید صدها هزار نفر بلیط خریداری و از این مجموعه دست کن بازدید می کنند. اما ویگل به حال خویش رها شده و هیچ طرحی برای بازدید از آن وجود ندارد.

در پی آن نیستم ارزشهای شهر زیرزمینی نوش آباد را پایین بیاورم اما نمی توان اویی را یک شهر دانست. شهر یعنی خانه، مغازه ، عبادتگاه گورستان و کوچه و خیابان. شهر زیرزمینی نوش آباد یک پناهگاه موقت بوده است شبیه همان پناهگاههایی که در زمان جنگ تحمیلی در برخی از شهرهای ایران احداث می شد تا هنگامی که هواپیماهای عراقی از مرز گذشتند محلی امن برای مردم باشد. اما اویی پناهگاهیی در برابر هجوم سپاهیان سواره بوده است. تونلهایی تنگ و تاریک که به وسیله چاه به هم مربوط می شود.

اما ویگل یک شهر واقعی است که چند صد سال در کوچه و خیابان آن مردم رفت و آمد داشته اند و در خانه های آن صدای مردان و زنان و کودکان این سرزمیت شتیده می شده است. متعلق به روزگاری دور که ما خبرهایی اندک از آن داریم یعنی چند صد سال قبل از طلوع آفتاب اسلام تا چند صد سال بعد از فتح ایران به دست مسلمانان. روزگار غریبی که پاره ای از تاریخ آن را دکتر عبدالحسین زرین کوب در کتاب دو قرن سکوت شرح داده است.در یکی دو کاوشی که انجام شده آن چنان کشفیات حیرت آور بوده که کارشناسان ترجیح داده اند خاک روی یافته های خویش بریزند تا این آثار برای فرداها سالم بماند.

اما چرا ویگل در دو دهه اخیر سرنوشتی این گونه غمبار داشته است؟ آیا پول و سرمایه در شهر ما کمتر از نوش آباد است و یا علاقمندی به میراث اندک تر؟! به نظر من بخشی از این بی توجهی ها به دلیل دو قسمتی بودن شهر آران و بیدگل است و بخشی دیگر به رویکرد فعالان بیدگل در 2 دهه اخیر باز می گردد.

در بیست ساله اخیر نوعی اندیشه در بیدگل رواج یافته که مدعی است دین یعنی ظاهر یعنی نمادهای بیرونی. بنابراین هر چه نمادهای مذهبی بزرگتر باشد انسان و جامعه دیندار تر است. در این طرز تفکر نه هنر جایی دارد نه فرهنگ نه ورزش نه آثار تاریخی.

موضوع بعدی اینکه در شهر ما به دلیل رونق بازار فرش ماشینی زمینه هایی مثل گردشگری با بی توجهی همراه است.در حقیقت برای مسئولین و اهل کسب و کار چندان مهم نیست سالی چند گردشگر وارد شهر می شود آنچه اولویت دارد این است که الیاف با کمترین قیمت وارد شده و فرش با قیمتی درآمد زا فروخته شود.

دو نکته:

1 -  اینکه که نوشتم شهر تاریخی ویگل تکرار حرف دیگران است. به گمان من هنوز هیچ سندی در این منطقه کشف نشده که آنجا ویگل است شاید هراسکان و یا چیز دیگری باشد و ویگل همین بیدگلی باشد که اکنون در آن زندگی می کنیم.

2- به نظر من چند نفر باید بنشینند و برای بهره از ویگل طرحی اقتصادی بنویسند. مثلا اگر بخشهایی از آن خاک برداری شود و سقف زده شود و در کنار آن فعالیتهای تفریحی مثل اسب سواری و موتور سواری رونق گیرد هم کمکی به میراث خواهد بود هم رونق گردشگری و درآمدزایی. این طرح توجیهی باید در اختیار سرمایه گذارانی قرار گرفته شود.